توضیحات

شیرتوپی که از آن با نام شیر بال ولو (Ball Valve) هم یاد میشود ابزاری به منظور قطع و وصل جریان سیال می باشد. این شیر ها دارای یک گوی مخصوص در داخل خود هستند که با باز و بسته شدن این گوی، سیال در داخل لوله به جریان در آمده یا جریان آن قطع میشود . زمانی که عملگر یا دسته ی شیر در جهت جریان قرار داشته باشد، شیر باز بوده و زمانی که جهت دسته ی شیر عمود بر جریان باشد شیر بسته می باشد .

مزایا و معایب شیر توپی یا بال ولو Ball Valve

مزایای شیر توپی یا بال ولو عبارتست از:

• باز و بسته شدن سریع با یک حرکت چرخشی 90 درجه (ربع گرد)
• اطمینان از ساختار بسیار محکم آن بدون نیاز به نیروی گشتاوری بالا
• داشتن یک طراحی متراکم و کم حجم (این تفاوت اصلی بین شیر توپی و شیر گیت
  Gate Valve یا دروازه ای است – که هر دو وسیله ای برای باز / بسته کردن می باشند.)

معایب بال ولو عبارتند از:

• این نوع شیر از قابلیت تنظیم و کنترل ضعیفی برخوردار است، زیرا برای انسداد و قطع جریان طراحی شده نه تعدیل آن. (برای شیرهای گلوب Globe Valves، این عملکرد ایده آل است.) کنترل جریان باعث می شود که سیت (Seat) به دلیل سرعت بالا و فشار زیاد جریان در شیر، تا حدی معرض فرسایش قرار بگیرد. این سایش و اصطکاک به مرور سبب نشت شیرها خواهد شد.

• از شیر توپی نمی توان برای عبور مخلوط مایع و جامد استفاده کرد زیرا تجمع ذرات معلق و باقی مانده باعث نشت دریچه می شود. این ذرات در حفره هایی در مجاورت بال Ball و سیت (Seat) حالت جامد پیدا کرده و سفت شوند. شیرهای توپی برای گازها و سایر جریانات مایع بسیار کارآمد هستند (حتی مواد شیمیایی نظیر کلر خشک، اسید هیدروفلوئوریک یا اسید هیدروکلریک، و اکسیژن را نیز به چالش می کشند.)
• ممکن است تمیز کردن آنها دشوار باشد (به جز طراحی های ورودی از بالا)

باز، بسته یا نیمه باز بودن موقعیت شیر را می توان با مشاهده وضعیت اهرم تشخیص داد:

• وقتی که اهرم هم تراز لوله است، شیر باز بوده و هنگامی که عمود بر لوله است، شیر بسته می باشد.
• در هر وضعیت دیگری، شیر نیمه باز (یا نیمه بسته) و در حال تعدیل جریان است.